Yeni Zelanda’daki Volkan Aniden Patladı

Bili dünyası Yeni Zelanda’daki volkan patlamasının, neden uyarı vermediğini ve nasıl gerçekleştiğini açıklıyor.

Yeni Zelanda’nın en aktif yanardağının patlaması sonucu ülkede büyük kayıp yaşandı. White isimli adada bulunan Whakaari Yanardağı’ndan gelen son bilgilere göre ölü sayısı 5’e yükseldi. Bölgedeki turistlerin 31’inin yaralı olarak hastaneye kaldırıldığı bildirilen yanardağda, 8 kişinin hala kayıp olduğu söyleniyor.

Patlayan yanardağ, bir yandan dünyadaki herkesin diğer yandan da bilim insanlarının gündemine oturdu. Çünkü Whakaari Yanardağı, herhangi bir uyarı vermeden patladı.

Whakaari, Yeni Zelanda’da bulunan ve hiçbir uyarı vermeden patlayan ender volkanlardan bir tanesi. Bu tarz patlamaların yaşandığı durumlarda magma, sığ bir yapıya sahip oluyor. Patlama öncesinde ve patlama sırasında ortaya çıkan ısı ve gazlar, hem yeryüzü sularını hem de yer altı su kaynaklarını doğrudan etkiliyor. Bu tarz patlamaların esas nedeni ise ufacık bir denge bozulması.

Uzmanların verdiği bilgilere göre yanardağ, yer altında bulunan suları magmanın sıcaklığıyla buharlaştırıyor ve kraterin içine sıkıştırıyor. Burada çok hassas bir denge meydana geliyor ve bu denge, volkanın patlamadan kalmasına yardımcı oluyor. Ancak deprem sonucu, yer altı veya yer üstü göllerdeki su seviyesinde yaşanan en ufak bir değişiklik, bu hassas dengeyi bir anlığına bozuyor.

Whakaari Yanardağı’nda yaşanan patlama, hidrotermal veya freatik bir patlama olarak isimlendiriliyor. Bu tarz patlamalar, aniden ve herhangi bir uyarı vermeden gerçekleşebiliyor. Bu tarz patlamalar sırasında ortaya çok ciddi miktarda su buharı çıkıyor. Ancak buradaki esas mesele, zaten oluşmuş su buharından ziyade o an oluşan su buharı.

Şöyle ki; magma, yanardağın içinde bulunan yer altı sularını patlama sırasında da buharlaştırıyor. Ancak bu buharlaştırmanın hızı, süpersonik seviyelere ulaşıyor. Bu da sıvı hacminde yaşanan genleşmenin, 1.700 kat kadar artmasına neden oluyor. İşte bu durum çok tehlikeli çünkü bu tarz bir genleşme, bölgede üst seviyede yıkıcı etki ortaya çıkarabiliyor.

Yeni Zelanda’da yaşanan bu olay, beş kişinin hayatına mal oldu. Peki bu patlama önceden bilinebilir miydi? Aslına bakacak olursak bu sorunun cevabı hem evet hem de hayır. Şöyle ki, hidrotermal patlamalar, aniden gelişebiliyor. Bu nedenle patlamaların tespiti çok zor.

Bilim insanları, bu volkan patlamalarını magma kaynaklı değil, su buharı kaynaklı olduklarından önemsiyor. Çünkü bu tarz patlamalar nadiren yaşanıyor. Üstelik yanardağ çevrelerine kurulan sistemler, bu patlamaların önceden tespitinde herhangi bir işe yaramıyor. Bilim insanları şu sıralar, yapabilecekleri tek şeyin yukarıda bahsettiğimiz denge değişiminin tespit edildiği anda, bölgenin boşaltılması olduğunu düşünüyor.