Plüton’da Buz Volkanları Tespit Edildi

NASA’nın New Horizons misyonu tarafından paylaşılan Plüton’un görüntüleri, cüce gezegende yeni bir keşfin yapılmasını sağladı.

Bilim insanlarının Plüton hakkında bildiği her şey gezegenin üzerinde buz volkanlarının tespit edilmesi ile anlamını yitirdi. Plüton, Uluslararası Astronomi Birliği’nin gezegenler için yeni bir tanım oluşturduğu 2006 yılında, cüce gezegen statüsüne düşürülmüştü.

Cüce gezegen Plüton’un yüzeyi üzerinde yükselen iki tepe yıllardır bilim insanlarının kafasını karıştırdı. Bazı araştırmacılar, bunların bir buz yanardağı olabileceğini, lav değil de çok miktarda buzlu sulu kar püskürttüğünü tahmin etti. Ancak kazan benzeri bir kaldera görülmedi.

Nature Communications dergisinde yayınlanan görüntülerin ve topografik verilerin tam bir analizi, bunun tek bir buz volkanı değil,  bazıları 7 bin metreye yükseklikte ve yaklaşık 10-150 km çapında olan pek çok buz volkanının birleşimi olduğunu gösterdi. Ancak, onların keşfi başka bir tartışmayı yeniden alevlendirdi: Plüton’u volkanik aktiviteyi destekleyecek kadar sıcak tutan ne olabilir?

Diğer taraftan, kalp şeklindeki uçsuz bucaksız bir buz tabakasının güney ucunda yer alan bu olağandışı yüzey özellikleri, ilk olarak Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi’nin (NASA) Yeni Ufuklar uzay aracının Temmuz 2015’te yanından geçerek, buzlu eski gezegenin ve uydularının ilk yakın çekim görüntülerini sağladığında fark edildi.

ABD’de yer alan Southwest Araştırma Enstitüsü’nde  proje bilimcisi yardımcısı olan Dr. Kelsi Singer, “Bu alan çok farklı ve çarpıcı göründüğü için hemen ilgimizi çekti. Bu devasa geniş tepeciklerin üzerinde üst üste bindirilmiş dalgalı doku, onun üzerinde ise daha küçük kayalık bir doku türü var” diye konuştu.

Bununla birlikte, NASA’nın Plüton’un yakın fotoğraflarını paylaştığı dönemde yakınlardaki asteroitlerden veya meteorlardan çarpma kraterleri yoktu, bu durum özelliklerin nispeten yakın tarihli jeolojik olaylar tarafından silindiğini düşündürdü. Ayrıca, Dünya’daki dağ oluşumuna önemli bir katkıda bulunan levha tektoniğine dair hiçbir kanıt bulunamamıştı. Bu nedenle buz volkanları teorisi yaygın olarak kabul görmedi.

Bu nedenle Singer ve meslektaşları onlara volkan deme konusunda temkinli davrandılar. Singer, “Buzlu volkanizmaya sahip olmak büyük bir iddia olarak kabul ediliyor. Teorik olarak mümkün, ancak Güneş sisteminde farklı bir örnek yok ve diğer gezegenlerdekilerin  hepsi gerçekten farklı görünüyor ve Plüton’daki özelliklere sahip değil” dedi.

Bu ilk görüntüler 2015’te geri gönderildiğinden, kompozisyon ve topografik verilerle birlikte çok daha fazlası geldi. Tüm bunları bir araya getiren ekip, görünüşleri ve davranışları Dünya’da bulunanlardan çok farklı olsa da, bu olağandışı özelliklerin gerçekten de volkanlar olduğu sonucuna vardı.