Ozon Deliği Brezilya’nın Üç Katı Büyüklüğüne Ulaştı

Antarktika’nın etrafındaki deniz buzunun her yıl büyüyüp küçülmesi gibi, kıtanın üzerindeki ozon deliği de büyüyüp küçülüyor. İlginç bir şekilde bu yıl, bu delik çok büyüdü. Son raporlara göre Antarktika üzerindeki ozon deliğinin Brezilya’nın üç katı büyüklüğüne ulaştı. Bu, kaydedilen en büyük ozon deliklerinden biri olsa da endişe verici bir durum değil. 

Ozon, doğal olarak stratosferde bulunan bir gazdır ve güneşin zararlı ultraviyole (UV) ışınlarından koruyan bir koruyucu katman oluşturur. 1985 yılında, Antarktika üzerindeki ozon tabakasında bir delik keşfedildi ve bu durum insanların ozon tabakasını incelten karbonsuzlaştırıcı maddeleri kullanmalarıyla ilişkilendirildi. Bu nedenle bu maddelerin kullanımı yasaklandı ve ozon deliği boyutu yakından takip edilmeye başlandı.

Ancak ozon deliği, stratosferdeki sıcaklık değişimleri ve rüzgar koşullarının etkisiyle mevsimsel olarak büyüyüp küçülmeye devam ediyor ve Eylül ortasından Ekim ortasına kadar en büyük boyutuna ulaşıyor.

Raporlara göre, Antarktika üzerindeki ozon deliği Brezilya’nın üç katı büyüklüğüne ulaştı. Avrupa Uzay Ajansı‘nın (ESA) Copernicus Sentinel-5P uydusundan alınan veriler, 16 Eylül 2023 tarihinde ozon deliğinin yaklaşık 26 milyon kilometrekarelik bir alana ulaştığını gösteriyor. Bu sonuçlar, şimdiye kadar gözlemlenen en büyük mevsimsel ozon deliklerinden birini oluşturuyor. En büyük ozon deliği ise 2000 yılında, 28,4 milyon kilometrekare alana ulaştığında kaydedilmişti.

Bilim insanlarına göre, normalden daha yüksek bir büyüme olasılığının nedenlerinden biri, Ocak 2022’de meydana gelen ve havaya büyük miktarlarda su buharı karışmasına neden olan Hunga Tonga volkanik patlaması olabilir. Su buharının kloroflorokarbonların (CFC’ler) reaksiyona girerek ozon tabakasının incelmesini hızlandırdığı düşünülüyor. Copernicus Atmosfer İzleme Servisi kıdemli bilim insanı Antje Inness yaptığı açıklamada, “Operasyonel ozon izleme ve tahmin hizmetimiz, 2023 ozon deliğinin Ağustos ortasından bu yana hızla büyüdüğünü gösteriyor” dedi.

Öte yandan mevsimsel olarak büyük bir büyüme yaşanmasına rağmen, ozon deliğinin boyutu genel olarak azalmaya devam ediyor. ESA’nın Copernicus Sentinel-5P görev yöneticisi Claus Zehner, “Montreal Protokolü ve insan kaynaklı ozon tabakasını incelten maddelerin azaltılması sayesinde, bilim insanları şu anda küresel ozon tabakasının yaklaşık 2050 yılına kadar tekrar normal durumuna ulaşacağını tahmin ediyor” dedi.