Öfke Kışkırtması: Dijital Dünyanın Yeni Manipülasyon Aracı ve Toplum Üzerindeki Etkileri

Öfke Kışkırtması: Dijital Dünyanın Yeni Manipülasyon Aracı ve Toplum Üzerindeki Etkileri

Günümüzde sosyal medya platformları, sadece iletişim ve eğlence aracı olmaktan çıkıp, toplumsal davranışları yönlendiren güçlü birer manipülasyon aracı haline gelmiş durumda. Bu platformların sunduğu “etkileşim” algoritmaları, olumlu ve yapıcı içeriklerden çok, insanların öfke ve tepki gibi yoğun duygularını tetikleyen içeriklere odaklanıyor. Öfke kışkırtması, bu yoğun duyguları istismar ederek dikkat çekmeyi ve kazanımlar hale gelmeyi hedefleyen manipülatif içerik üretimi olarak tanımlanabilir.

Öfke Kışkırtması Nedir?

Öfke kışkırtması, genellikle izleyici ya da okuyucunun tepkisini uyandıracak şekilde tasarlanmış, manipülatif içeriklere verilen isimdir. Bir anlamda, tıklama tuzağından ayrı olarak, sadece merak uyandırmak yerine izleyicinin öfke gibi yoğun negatif duygularını tetikler. Bu yöntemin amacı, kullanıcıların videolara yorum yapması, paylaşımda bulunması ve dolayısıyla algoritmalar tarafından “yüksek etkileşim” olarak algılanarak daha fazla kitleye ulaşmasıdır.

Amerikalı oyuncu ve içerik üreticisi Winta Zesu’nun örneği bu durumu çarpıcı bir şekilde gösteriyor. Zesu, paylaştığı videolarının çoğunlukla nefret yorumları nedeniyle milyonlarca izlenme aldığını belirtiyor. Oysa ki Winta, bu içeriklerde sadece bir karakteri canlandırıyor. Sosyal medya takipçileri, onun fazla özgüvenli görünmesini eleştirirken farkında olmadan Zesu’nun ünlü algoritmalar tarafından daha fazla görünmesini sağlıyor.

Algoritmalar ve Öfke Bağımlılığı

Sosyal medya algoritmalarının temel mantığı, kullanıcı etkileşimini maksimize etmektir. Bu etkileşim, beğeniler, yorumlar ve paylaşımlar gibi ölçülebilir faaliyetler üzerinden tanımlanır. İçeriklerin daha fazla yorum alması, algoritma tarafından daha kaliteli etkileşim olarak algılanır.

Beynin olumsuz içeriklere daha duyarlı olduğunu belirten Dr. William Brady, bu durumu tarihsel geçmişimizde hayatta kalmamızı sağlayan bir mekanizmaya bağlıyor. Geçmişte tehlikeli veya olumsuz durumlara dikkat etmemiz hayatımızı kurtarırken, günümüzde bu refleks, sosyal medyada manipüle edilerek kullanılıyor.

Winta’nın TikTok videoları insanları kızdırmak için tasarlandı

Toplum Üzerindeki Zararlı Etkileri

1. Psikolojik Tükenmişliğe Yol Açması:
   Michigan Üniversitesinden Dr. Ariel Hazel, sürekli olarak bu tür yoğun duygulara maruz kalmanın bireyleri tükenmişliğe sürüklediğini belirtiyor. Bu durum, kullanıcıların haber ve gündemden kaçınmasına, yani bilinçli bir haber uzaklaşmasına neden oluyor.
2. Bilgi Kirliliği ve Manipülasyon:
   Sosyal medya platformlarında, siyasi propaganda ve asılsız bilgi yayınları, özellikle seçim dönemlerinde önemli bir tehdit oluşturuyor. Öfke kışkırtması, insanları belirli bir siyasi yöne manipüle etmek için kullanılıyor. Algoritmalar tarafından büyütülen bu içerikler, toplumda kutuplaşmayı arttırıyor.
3. Öfkenin Normalleşmesi:
   Dr. Brady’nin belirttiğine göre, algoritmaların negatif duyguları öne çıkarması, öfke ve nefret söylemlerinin normalleşmesine neden oluyor. Kullanıcılar, bu tür içeriklere daha çok maruz kaldıkça, benzer davranışları kendi günlük hayatlarında da benimsemeye başlıyor.
4. Toplumsal Kopuş ve Yabancılaşma:
   İnsanların yoğun duygusal manipülasyon nedeniyle birbirine karşı güvensiz hissetmesi, toplumsal bağları zayıflatıyor. Tartışma kültürü yerine öfke ve nefret dili, uzlaşmanın önünde engel oluşturuyor.

Çözüm Yolları: Daha Bilinçli Bir Dijital Dünya

Öfke kışkırtmasının zararlarından korunmak için bireylerin ve platformların daha bilinçli hareket etmesi gerekiyor.

1. Dijital Medya Okuryazarlığı: Kullanıcıların manipülatif içeriklere karşı farkındalıklarını artırmak, bu içeriklerin etkisini azaltabilir.
2. Platform Sorumluluğu: Sosyal medya platformlarının, özellikle manipüle edici ve nefret söylemi içeren içeriklere karşı daha sıkı kurallar uygulaması önemlidir.
3. Kullanıcı Bilinçlenmesi: Negatif içeriklere yorum yapmaktan kaçınmak ve bilinçli bir medya tüketici olmak, algoritmaların öfkeyi ödüllendirmesini engelleyebilir.

Yasal Düzenlemeler

Öfke kışkırtmasının ve yanlış bilginin yayılmasını önlemek için yasal düzenlemeler hayati bir rol oynar. Devletler ve ilgili kuruluşlar, sosyal medya platformlarına yönelik daha sıkı denetimler uygulayarak bu tür içeriklerin yayılmasını engelleyebilir. Örneğin;

• Şeffaflık Politikaları: Platformların algoritmalarını daha şeffaf hale getirmeleri ve kullanıcıların hangi içeriklerin öne çıkarıldığına dair bilgilendirilmesi sağlanmalıdır.
• Yanlış Bilgiye Yaptırımlar: Bilinçli olarak yanlış bilgi yayan veya öfke kışkırtıcı içerikler üreten hesaplara yönelik yaptırımlar artırılmalıdır.
• Hukuki Düzenlemeler: Sosyal medya platformlarının, kullanıcıların güvenliğini sağlamak için içerik denetim politikalarını sıkılaştırmaları yasal zorunluluk haline getirilebilir.

Bu tür düzenlemeler, hem kullanıcıların psikolojik sağlığını korumak hem de toplumdaki kutuplaşmayı azaltmak için önemli adımlardır.

Sonuç

Öfke kışkırtması, kısa vadede içerik oluşturuculara etkileşim ve kazanç sağlasa da uzun vadede bireysel ve toplumsal huzuru tehdit eden ciddi bir sorundur. Sosyal medya platformlarının algoritmaları, etkileşim odaklı çalıştıkça bu tür manipülatif yöntemlerin yaygınlaşması kaçınılmaz hale gelir. Ancak kullanıcıların bu tür içeriklere bilinçli yaklaşması ve yanlış bilgilere karşı dikkatli olması büyük önem taşır.

Sosyal medya platformları da bu sorunun önüne geçmek için daha sıkı önlemler almalı, yanlış bilgi yayılımını engellemeli ve öfke temelli içerikleri ödüllendiren algoritmalarını yeniden gözden geçirmelidir. Toplum olarak daha sağlıklı ve bilinçli bir dijital kültür oluşturmak için bireysel sorumluluklarımızın farkında olmalı ve olumlu içerikleri teşvik etmeliyiz. Öfkenin manipülasyon aracı olmaktan çıkarılması, daha sağlıklı bir iletişim ortamı oluşturmanın anahtarıdır.

Ali Değişmiş