Buharlaşan Japonlar

İş stresi, finansal sorunlar, özel problemler, tükenmişlik gibi pek çok sebeple insanların geçmiş yaşamlarını geride bırakarak ortadan kaybolmasının özellikle Japonya’da uzun zamandır süregelen bir olgu olduğunu ve hatta “buharlaşmak” diye de bir karşılığı bulunduğunu biliyor muydunuz?

Japonya’da insanların geçmiş yaşamlarını tamamen geride bırakarak ortadan kaybolması “jouhatsu” yani “buharlaşma” olarak tanımlanıyor. Bu insanlar nerede olduklarını gizleyerek yıllarca kayıplara karışıyor.

Buharlaşan insanlar çoğu zaman, insan ilişkilerinden, borç gibi finansal sebeplerden, sevgisiz evliliklerinden kurtulmak için “buharlaşmaya” karar veriyor. Hatta buharlaşmak isteyenlere yardımcı olan şirketler de bulunuyor. Bu işlemlere “gece taşınma hizmeti” adı veriliyor. İnsanların gizlice ortadan kaybolması, gizli mekanlarda kalmaları sağlanıyor.

Japon kültüründe toplumsal baskı yaratan kimi olayların da buharlaşmaya sebep olduğu düşünülüyor. Örneğin üniversite eğitimini yarıda bırakmak, işini kaybetmek, takıntılı bir şekilde takibe uğramak gibi travmatik nedenlerle buharlaşanların olduğu biliniyor. Öte yandan boşanma oranının oldukça düşük olduğu ülkede bazı kişiler, uzun ve ayrıntılı boşanma işlemlerine girişmek yerine bu şekilde ortadan kaybolmanın daha kolay olduğuna karar veriyor.

Uzun zamandır “buharlaşma” olgusunu araştıran sosyolog Hiroki Nakamori, bu kavramın ortadan kaybolma kararı veren kişiler için ilk olarak 1960’larda kullanıldığını söylüyor.

Nakamori, “Japonya’da buharlaşmak çok daha kolay” diyor. Özel yaşamın gizliliğinin korunmasına önem veriliyor. Ortadan kaybolan insanlar bankamatiklerden kolaylıkla para çekebiliyor; onların görüntülerini içerebilecek güvenlik kameraları videolarına aile fertlerinin erişimine izin verilmiyor. “Herhangi bir suç veya kaza durumu olmadıkça polis devreye girmez. Ailenin yapabileceği tek şey özel dedektif tutmak ya da beklemek. Hepsi bu.”

Geride bırakılan kişiler açısından terk edilmek ve kaybolan kişiyi aramak dayanılmaz bir hal alabilirken, ortadan kaybolmaya karar veren kişiler açısından ise üzüntü ve pişmanlık duyguları uzun süre devam edebiliyor.