Türkiye’nin Uzay Yolculuğu

Eskiden çoook eskiden… Saat, takvim gibi icatların olmadığı bir dönemde yaşayanlar zamanı nasıl öğreniyordu hiç düşündünüz mü?

Gök hareketlerini takip ederek…

Önü alınamaz bir merak duygusu hep tetikledi durdu insanları. Gökyüzü insanoğlu için hep yol gösterici ve merak edilesi oldu. Bilinmezliğin verdiği bir meraktı bu belki de. Kaynağı ne olursa olsun bu merak duygusu bir zamanlar göklere bakıp işlerini, güçlerini tayin edenleri gökyüzüne taşıdı. Bu telaşlı ve heyecanlı duygu öylesine yoğundu ki artık bu merakı gidermek için bir şeyler yapmak gerekiyordu.

Mesela göğe çıkmak gibi…

Bunun için ilk adımı atan Wright kardeşler oldu. Çocukluklarında gördükleri bir oyuncaktan etkilenerek yola çıkan iki kardeş, uzun uğraşlar sonunda sadece 12 beygirlik bir motorun uçurduğu ilk uçağı uçurmayı başardılar. İnsanoğlu ayaklarının yerden kesilebileceğini ilk kez Wright kardeşlerin icadı ile deneyimledi. Gökyüzü tutkunu bu iki kardeşin yukarıya çoook daha yukarıya uzanan yolculuğu 66 yıl sonra 111 metrelik dev bir roketin uzaya yol almasıyla devam edecekti.

Bugün uzay ve uzay çalışmaları denilince akla hemen NASA dolayısıyla Amerika gelir ama gökyüzüne gidebilmenin yolu bulunur bulunmaz bütün ülkelerde hummalı çalışmalar başladı. Önce Rusya sonra Almanya roket çalışmalarına girişti. O dönem Nazizm baskısı altında olan Almanya, alışılagelmiş tasarımlardan çok farklı yapılarda devasa roketler tasarlıyordu. Almanya’da bu roketlerin yapımı için ter döken çok çalışkan bir mühendis vardı: Dr. Werner Von Braun… Braun, daha sonra Amerika’ya göç edecek, insanları Ay’a taşıyan roketi tasarlayacak ve Huntsville Alabama’da Uzay Kampı’nı kuracaktı.

İkinci dünya savaşının sona ermesi, dünyadaki düzenleri kökten değiştirmişti. Biz şu yıllarda teknolojik yarışların arttığından dem vuruyoruz ama ülkeler arasındaki teknoloji yarışı taa o yıllarda başlamıştı aslında. Herkes uzaya ilk giden isim olmak için çabalıyordu.

Başı çeken isimlerden biri Amerika oldu. 1958 yılında bugün bilmeyen kimsenin kalmadığı Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi yani NASA kuruldu. NASA’nın kurulduğu andan beri tek bir hedefi vardı: Uzaya insan göndermek ve orada neler olup bittiğini çözümlemek. İnsanlı uzay uçuşları için kolları sıvayan kuruluş, Merkür adını verdiği bir proje başlattı. Merkür ilk insanlı uzay uçuşu programı olarak tarihteki yerini aldı.

3 yıl sonra NASA, artık uzaya doğru yola çıkmaya hazırdı. Alan Shepard isimli astronottu dünyanın yörüngesine gidecek isim. Fırlatmaya tam bir ay kala mühim bir gelişme meydana geldi. O da ne? Sovyetler Birliği uzaya ilk uçuşu yapmak üzere hazırdı bile. Ve 12 Nisan 1961 günü Yuri Gagarin isimli kozmonot, uzaya gönderilen ve Dünya yörüngesinde dolanan ilk insan oldu. Bu haber NASA’ya adeta soğuk duş etkisi yaptı. Ama öldürmeyen bu gelişme NASA’yı güçlendirdi. Her şeye rağmen uzaya ilk giden astronot unvanını bir Amerikalı aldı. Merkür projesi kapsamında 6 astronot daha tek kişilik kapsüllerle uzaya kadar bir gidip geldiler o yıllarda. Uzay, insanoğlu için ulaşılmaz ve bilinmezliklerle dolu bir yer değildi artık. 400 yıl önce ataları uzaydan bahsettiği için diri diri yakılan insanoğlu, kanlı canlı oralara ulaşmanın heyecanını yaşıyordu.

1961 yılında yeni bir proje başlattı NASA. İki astronotun uzaya gitmesine yarayan Gemini projesi ile de astronotların uzayda yürüyebilmesi ve daha uzun süreler orada kalabilmesi gibi konular gündeme geldi.

Sonuçlar her zaman çok parlak değildi. NASA’nın 27 Ocak 1967 tarihinde Apollo 1 uzay aracı ile gerçekleştirdiği deneme tam bir facia ile sonuçlandı. Uzaya gidecek üç astrornot araca girdi ve her zamanki sıradan kontorller yapılacaktı. Ancak deneme sırasında uzay aracının kapsülü içinde kısa devre oluştu, kapsül deneme için saf oksijen ile doldurulmuş olduğu için kısa sürede alev aldı ve ne yazık ki kapılar açılamadı. Görev için girdikleri kapsül üç astronota mezar oldu.

Amerika’yı yasa boğacak hatta uzun bir süre NASA’nın çalışmalarına ara vermesine yol açacak benzer bir kaza 1986 yılında da yaşanacaktı. Kalkışından 73 saniye sonra infilak eden Challenger Mekiği, yedi profesyonel astronot ve bir öğretmenin ölümüne neden olacaktı. Üstelik o sırada milyonlarca kişi ekran başında canlı yayında fırlatmayı izlerken olacaktı.

Ve takvimler 20 Temmuz 1969’u gösterdiğinde uzay yolculuğunda çok büyük bir adım atıldı. Apollo programı kapsamında NASA astronotu Neil Armstrong, Ay yüzeyinde yürüyen ilk insan olmayı başardı.

1970 yılında uzay yarışında Çin de yerini almıştı ve uzaya ilk uydusunu fırlattı. Ve bugün geldiğimiz noktada artık onlarca uyduya ev sahipliği yapıyor uzay.

Gökyüzüne duyulan merak, uzay boşluğuna kadar gidecek cesareti de vermişti. İnsanoğlu yeni hem de çok gizemli bir yeri keşfetmenin zevkine varmıştı bir kere. Çalışmaların bu noktada kilitlenip kalması beklenemezdi elbette. Teknolojinin de giderek gelişmesiyle birlikte uzay ve ayla ilgili çok daha fazla gelişme yaşandı.

Bu gelişmelerden bahsederken Space X’i konunun dışında bırakamayız elbette. 2002 yılında Tesla’nın sahibi Elon Musk tarafından kurulan bu şirket, Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon Kargo, Starship gibi araçlara sahip. Space X yeniden kullanılabilir roketleriyle insanlığın uzay macerasına adeta yeniden yön verdi. Ülkelerin uydularını uzaya en fazla taşıyan isim olan Space X, dünyanın en güçlü roketini üretmeyi de başardı. Özel bir şirket olarak başardıkları, onca ülkenin yaptığı çalışmaları düşününce gerçekten şaşırtıcı. Sıradaki hedef Mars. Bakalım Amerika’nın “Space Karen”i bu hedefine ulaşabilecek mi?

Gelelim ülkemize…

Türkiye uzayda uydu sahibi olan 30 ülkeden biri. Uzay serüvenimiz 1994’te Türksat 1A uydusunu uzaya gönderilmesiyle başladı. İlk deneme hayal kırıklığı ile sonuçlandı ve uydumuz okyanusun serin sularına gömüldü. Ama Türk mühendisler gecelerini gündüzlerine katarak çalıştı ve aynı senenin Ağustos ayında, 199 gün sonra Türksat 1B yola çıktı. Uydumuz bu kez olması gereke yerdeydi. Uzaydaydı.

1996 yılında Türksat 1C, 2001’de Türksat 2A, 2008 yılında Türksat 3A, 2004 yılında Türksat 4A, 2005 yılında Türksat 4B derken, çok değil yaklaşık bir ay önce ABD’nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Üssü’nden Space X firmasına ait Falcon 9 roketi ile Türksat 5A, uzaya başarıyla fırlatıldı.

Bugün itibarıyla da ülkemizin 4’ü haberleşme, 3’ü gözlem olmak üzere aktif 7 uydusu bulunuyor uzayda.

Türkiye’nin gözlem uyduları arasında en dikkat çekici olanı ise yüksek çözünürlüklü optik görüntüleme sistemine sahip ve Türk mühendislerce tasarlanıp geliştirilen yeni modüllere sahip olan RASAT. Rasat Araştırma Uydusu, Türkiye’de tasarlanıp üretilen ilk yer gözlem uydusu olarak göğsümüzü kabartıyor. 3 yıllık ömür biçilen bu uydu bugün uzayda 9 yılını devirdi.

Tüm bu çalışmalar bugün geldiğimiz noktada Milli uzay programına nasıl evrildi derseniz bu da Türkiye Uzay Ajansı’nın kurulması ile başlayan bir süreç.

TUA, 13 Aralık 2018 tarihinde sessiz sedasız başladı çalışmalarına. Ve artık uzay çalışmaları ile ilgili bir yol haritamız var. Bu kapsamda, 2023 yılında aya ilk roket fırlatılacak. 2028 yılında ise yumuşak iniş yapılacak. Uydu üretimi tek çatı altında toplanacak. Bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi kurulacak. Uzaya bağımsız bir şekilde erişmek için uzay limanı kurulacak.

Amerika’nın astronotu, Rusya’nın kozmonotu, Çin’in taykonotu, Fransa’nın spasalogu varsa Türkiye’nin de bir uzay insanı neden olmasın?

12 Aralık 1972’de Amerikalı astronot Gene Cernan’dan sonra aya hiçbir insan ayak basmadı. Kim bilir belki bu kez sıra bizdedir. Belki de Cernan’dan sonra aya adım atacak bir Türk’tür. Ne dersiniz? Nasıl seslenelim kendisine?