Plastik atıklar denizleri tehdit ediyor

Bilim adamları, okyanuslar ve denizlerdeki plastik atık kirliliğinin tarihteki en yüksek seviyeye çıktığını bildirdi.

Bilim adamları, okyanuslar ve denizlerin tarihte benzeri görülmemiş plastik atık dalgasına maruz kaldığı konusunda uyardı.

Okyanuslardaki plastik kirlilik, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından ilk kez 1992 yılında Kanada’nın önerisiyle kutlanmaya başlayan 8 Haziran Dünya Okyanus Günü’nün bu yılki ana teması olarak belirlendi.

BM’nin bu yıl ilk kez düzenlediği, 6 Haziran’da New York’ta başlayan “Dünya Okyanus Konferansı”, okyanus ve denizlerdeki plastik kirliliğinin vardığı boyutlara dikkati çekti. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve BM Genel Kurulu Başkanı Peter Thomson, konferansın açılışında yaptıkları konuşmalarda plastik kirliliğinin artık sürdürülemez hale geldiği, doğayı ve canlı yaşamını tehdit ettiği uyarısında bulundu.

Her 3 metre sahil şeridine 5 torba plastik atık

Araştırmalar, dünyada plastik tüketiminin 50 yıldan fazla bir süredir sürekli artış halinde olduğunu ortaya koyuyor. Dünya Ekonomik Forumunun Ocak 2016’da Davos’ta açıkladığı rapora göre, 2015 yılında küresel plastik üretimi dünya genelinde yaklaşık 300 milyon tona ulaştı. Bu rakam 2008 yılında 260 milyon ton civarındaydı.

Öte yandan dayanıklı, hafif, esnek, su geçirmez ve ucuz bir malzeme olan plastik, ambalaj sanayindeki yaygın kullanımı nedeniyle çoğunlukla atığa dönüşen bir malzeme. Sentetik özellikteki plastiğin doğada çözünmesi hem zor hem de zehirli kimyasallar açığa çıkardığından canlı yaşamına zarar veriyor.

ABD’nin California Üniversitesine bağlı Ulusal Ekolojik Analiz ve Sentez Merkezinin (NCEAS), 2015 Şubat’ında yayımladığı bir araştırma, dünyada her yıl karalardan denizlere ve okyanuslara 8 milyon ton plastik atık atıldığını ortaya koydu. Raporda tüm bu atığın karaya vurması halinde, dünyadaki tüm sahil şeridi boyunca her 3 metreye 5 torba plastik atık düşeceği belirtildi. Ayrıca yıllık plastik atık miktarının 2025’e gelindiğinde iki kat artacağı, yani artık her 3 metreye 10 torba plastik atık düşeceği ifade edildi.

Okyanuslarda çöp girdapları

BM bünyesinde kurulan Deniz Kirliliğinin Bilimsel Boyutları Müşterek Uzmanlar Grubu (GESAMP), okyanus ve deniz kirliliğinin yaklaşık yüzde 80’inin insan kaynaklı olduğunu ve bunun yüzde 60 ila 95’ini plastik atıkların oluşturduğunu bildirdi.

Söz konusu plastik atıkların bir bölümü deniz ve okyanus sahillerine geri dönerken, önemli bir bölümü açıklarda birikiyor. Açıklara sürüklenen plastik atıklar okyanusların merkezindeki akıntılara kapılarak açıklarda “çöp girdapları” oluşturuyor.

Canlı yaşamı üzerindeki tahribat

Okyanuslardaki ve denizlerdeki plastik kirliliğin en büyük kurbanları ise bu ekosistemin parçası olan canlılar. Balıklar, deniz memelileri, denizden beslenen kuşlar ve “zooplankton” denilen ve okyanus ekosisteminde besin zincirinin ikinci halkasını oluşturan omurgasız mikroskobik canlılar plastik kirliliğinin tehdidi altında.

Greenpeace, 2006’da yayımladığı raporda plastik atıkların denizlerde ve okyanuslarda yaşayan 267 farklı canlı türünün varlığını tehdit ettiğini bildirmişti.

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi verilerine göre plastik atıklar her yıl yaklaşık 100 bin deniz memelisinin ve milyonlarca kuş ve balığın hayatını kaybetmesine yol açıyor.