Connect with us

Drone tehdidi

Blog & Makaleler

blank

Yayınlama

-

1950’li yıllarda askeri alanda kullanılmak amacıyla geliştirilen “drone” teknolojisi günümüzde sivil alanda da ağırlığını hissettirmektedir. Son zamanlarda bilhassa savaş bölgelerinde gerçekleştirilen başarılı operasyonlarda sıkça adını duymaya başladığımız insansız hava araçları, bundan böyle sivil kullanımda da vazgeçilmez bir teknoloji olarak yerini almış görünüyor. Günümüzde sağlık sektöründen hizmet sektörüne kadar çok çeşitli alanlarda kullanılan “drone”lar sadece hobi amaçlı dahi temin ediliyor.

TDK tarafından İngilizce kökenli “drone” kelimesinin Türkçe karşılığını belirlemek amacıyla başlatılan çalışma yazı kaleme alındığı tarihte neticelenmediğinden, yazımız içerisinde “drone” sözcüğünü yerine “İnsansız Hava Aracı” (kısaca İHA) tanımlamasını kullandık. Her ne kadar İHA tanımlaması askeri alanda kullanılan araçları çağrıştırsa da, yazımız içerisinde sivil alanda kullanılan insansız hava araçları kast edilmiştir.

blank

Peki, Nedir Bu İHA ve Nasıl Bir Tehdit İçeriyor?

İHA, üzerinde bir pilot olmadan otonom çalışan veya uzaktan kumanda aracılığı ile bir pilot tarafından yönetilen hava araçlarına verilen genel isimdir. İHA teknolojisi eğlence amacıyla kullanımının yanı sıra sivil alanda birçok farklı sektörde oldukça faydalı kullanım alanları edinmiştir. Örneğin hizmet sektöründe şehir içi siparişlerin hızlı şekilde adrese teslimi amacıyla İHA teknolojisinden yararlanılmakta, sinema sektöründe sabit kamera ile gerçekleştirilemeyecek çekimler için kameralı İHA’lar kullanılmaktadır.

İHA teknolojisinin topluma faydası açıkça ortada olsa da, oluşturduğu potansiyel tehlike bu alanda düzenleme yapılmasını zorunlu kılmıştır. İHA’ların hava araçları ile çarpışması neticesinde gerçekleşebilecek kazalarının neticeleri konusunda bilimsel araştırmalar henüz net bir sonuç ortaya koymamıştır. Fakat 1 kg altındaki bir İHA’nın uçak motoruna çarpmasının felaketle sonuçlanabileceği düşünülmektedir. Son zamanlarda İHA’ların uçaklarla “yakın teması” ve uçak mürettebatı tarafından bildirilen yakın İHA varlığı gibi kaza riski içeren durumlar birçok ülkeyi bu alanda düzenleme yapmaya itmiştir. Gelişen İHA teknolojisi ile daha büyük ve daha uzak mesafelere ulaşan araçların kontrolsüz kullanımı risk boyutunu artırmaktadır. İHA teknolojisi hakkında yapılan düzenlemelere geçmeden önce durumun ciddiyetinin anlaşılması açısından kayda geçmiş birkaç İHA vakasından bahsetmekte fayda var.

  • 5 Eylül 2017 tarihinde İstanbul Atatürk Havalimanı’na iniş için alçalan uçağın pilotu yaklaşık 750 metrede iken İHA ihbarından bulundu [1].
  • 2016 Nisan ayında Hannover Amsterdam seferini yapan KLM hava yollarına ait uçak personeli iniş için alçalırken yaklaşık 300 metrede 30 metre altlarından bir İHA geçtiğini raporladı [2].
  • 6 Mayıs 2016 tarihli bir başka olayın merkezi ise Çekya’nın başkenti Prag’da yer alan Vaclav Havaalanıydı. Havaalanı yakınlarda uçan İHA nedeniyle uçuş trafik kontrolörleri tarafından kalkışa hazırlanan uçaklara acil durma emri verildi [3].
  • Mozambik’te bir yolcu uçağı 80 yolcu ve 6 mürettebat ile iniş için alçaldığı esnada bir İHA ile çarpıştı. 5 Ocak 2017 tarihinde gerçekleşen kazada İHA uçağın burnunun sağ tarafına çarptı. Uçağın burnunda oluşan hasara rağmen pilot uçağı indirmeyi başardı. [4]

Amerikan Federal Havacılık Kurulu  (FAA) tarafından verilen istatistikler incelendiğinde İHA kaynaklı kaza veya ihbarların sayısında ciddi oranda artış olduğu görülmektedir. FAA tarafından; pilotlar, hava trafik kontrolörleri, kolluk kuvvetleri ve vatandaşlar tarafından bildirilen tehlike potansiyeli içeren İHA varlığı sayısı 2015 yılı içerisinde 874 olarak belirtilmişken, 2016 Şubat ve Eylül ayları arasında bu rakamın 1274’e çıktığı açıklanmıştır [5]. İHA kullanımının artmasıyla beraber kaza potansiyeli de artış göstermiştir.

blank

Ne Gibi Önlemler Alındı ve Neler Yapılmalı

Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü gibi, İHA kullanımının potansiyel güvenlik risklerinin oldukça belirgin olması bu alanda düzenlemeler yapılmasını zorunlu kılmıştır. Birçok ülkede İHA alanında yasal düzenlemeler yapılmış olmakla beraber istenilen sonucun elde edilebilmesi için bir dizi ek önlem alınmasının gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda Avrupa ve Amerika’da yapılana yasal düzenlemelere ek olarak aşağıda belirtilen adımların bazıları atılmış ve bazıları üzerinde de çalışmalar yürütülmektedir.

  1. İHA kullanımının güvenlik riskleri ve pilotların yasal ve ahlaki sorumluluklar hakkında bilinçlendirme çalışmaları yapılmakta.
  2. İHA’lar kayıt altına alınmakta (ülkeye girişten son kullanıcıya satışına kadar).
  3. Ticari veya eğlence amaçlı İHA kullanan pilotlara eğitim ve lisans alma zorunluluğu getirilmekte.
  4. İHA’lara performans ve fiziki kısıtları getirmek planlanmakta.
  5. Yolcu uçakları ile İHA çarpışmalarının etkileri üzerine araştırma yapmak. (Yapılan araştırmalardan birisine bu linkten ulaşabilirsiniz: https://www.eurocockpit.be/sites/default/files/2017-08/Mid-air%20collision%20study%20RPAS%2C%202017_0.pdf)
  6. Model hava araçlarına (model uçak, helikopter vs.) güvenlik amacıyla uygulanan standartları eğlence için elde edilen İHA’lara da uygulamak.
  7. İyi eğitimli ve yeterli teçhizata sahip yetkili merciler ile yasalları etkili bir şekilde uygulamak.

İHA pazarı göz önünde bulundurulduğunda, hali hazırda İHA teknolojisine dair önümüzdeki süreçte yapılması planlanan teknolojik çalışmalar tüketici eğilimi üzerinden belirlenmektedir. Bu nedenle, İHA kullanımına dair düzenleme yapan ülkeler tarafından bir dizi işlevsel ve tasarım kısıtlamaları yanı sıra pilotlara dair alınması gereken tedbirlere dikkat çekilmektedir. Örneğin İHA kullanımı pilotun görüş alanını geçmeyecek şekilde planlanmalı ve üçüncü şahıslardan ve kalabalıktan uzak alanlarda uçurulmalıdır. Pilotlar eğitimli ve İHA kullanmaya ehil olduğuna dair lisans sahibi olmalıdır. Buna ek olarak, İHA uçurulması yasak olan alanlara bu araçların girişini engellemek amacıyla “geo-fencing” [6] veya elektromanyetik taşıyıcılar [7] ile bir dizi teknolojik önlemler alınmalıdır. Ayrıca, pilottan en fazla 500 metre mesafede ve yerden en fazla 50 metre yükseklik uçurulması gibi fiziksel yasaklar koyulması potansiyel riskleri azaltma açısından faydalı olacaktır.

Her ne kadar İHA kazalarını önlemeye yönelik çalışmalar yapılsa da, İHA teknolojisinin kullanıcı beklentileri ve eğilimleri tarafından belirleniyor olması kazaların önüne geçmede alınan önlemlerin yetersiz kalmasına sebep olabilir. Nitekim İHA risklerini azaltmaya yönelik çalışmalarda öncü ülkelerden birisi olan Amerika’da her sene artan İHA vaka sayısı kapsamlı çözümler üretilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu doğrultuda İHA pazarını düzenleme amacıyla global çapta bir çalışma başlatılması ve pazarın kontrol altında tutulması İHA’ların neden olabileceği kazaları önlemede faydalı olacaktır.

 

Bilişim Uzmanı Erdem BAYRAK

 

REFERANSLAR

[1] http://www.haberturk.com/gundem/haber/1622061-istanbul-semalarinda-drone-tehlikesi

[2] http://avherald.com/h?article=49642a2e&opt=0

[3]  http://atwonline.com/safety/uav-forces-czech-airliner-abort-takeoff

[4] http://www.mirror.co.uk/news/world-news/drone-crashes-boeing-737-jet-9574073

[5] https://www.faa.gov/news/updates/?newsId=87565

[6] Geo-Fencing: İHA üzerinde yer alan GPS ile İHA’nın yasak alanlara girişini engellemek.

[7] İHA kullanımının yasak olduğu alanlarda elektromanyetik taşıyıcılar ile İHA’ların kullandığı frekanslar devre dışı bırakılabilir.

 

 

Senin reaksiyonun hangisi?
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0

Blog

blank
Blog & Makaleler18 saat

18 Mart Çanakkale Zaferi: Destan Yazan Bir Millet

Çanakkale Zaferi: Destan Yazan Bir Millet Tarih boyunca birçok zafer kazanılmış, ancak bazıları sadece bir milletin kahramanlığı ve azmi ile...

blank
Blog & Makaleler4 gün

İşgal Altındaki Filistin Topraklarında İsrail’in Apartheid Rejimi: Uluslararası Af Örgütü Raporu

İşgal Altındaki Filistin Topraklarında İsrail’in Apartheid Rejimi: Uluslararası Af Örgütü Raporu Üzerine Bir Değerlendirme Günümüzde, Orta Doğu’da yaşanan çatışmaların merkezinde,...

blank
Blog & Makaleler5 gün

Krugerrand Altını Nedir ve Tarihte Neden Yasaklandı?

Krugerrand Altını Nedir ve Neden Yasaklandı? Krugerrand, Güney Afrika’nın 1967 yılında piyasaya sürdüğü bir altın sikke türüdür. Bu altın sikke,...

blank
Blog & Makaleler7 gün

Dünyadaki Süpervolkanlar: Doğanın Devasa Güçleri

Dünyadaki Süpervolkanlar: Doğanın Devasa Güçleri Dünya üzerinde bulunan süpervolkanlar, potansiyel olarak yıkıcı etkilere sahip olan büyük volkanik sistemlerdir. Bu volkanlar,...

blank
Blog & Makaleler1 hafta

Siber ve Bilişim Suçu Nedir, Nereye Şikayet Edilir?

Siber ve Bilişim Suçu Nedir? Siber suçlar ve bilişim suçları, günümüzde dijital teknolojilerin hızla gelişmesiyle birlikte artış göstermektedir. Bu suçlar,...

blank
Blog & Makaleler2 hafta

8 Mart Dünya Kadınlar Günü : Teknoloji Dünyasında Kadınların Gücü

8 Mart Dünya Kadınlar Günü : Teknoloji Dünyasında Kadınların Gücü Bugün, Dünya Kadınlar Günü’nde, kadınların hayatımızdaki önemini ve başarılarını kutluyoruz....

blank
Blog & Makaleler2 hafta

Teknolojinin Tarihinde Işık: Alexander Graham Bell ve Telefonun Doğuşu

Teknolojinin Tarihinde Işık: Alexander Graham Bell ve Telefonun Doğuşu 7 Mart 1876 tarihi, teknoloji tarihinde unutulmaz bir dönüm noktasını işaret...

Galeri

blank
Blog & Makaleler2 hafta

Teknoloji ve Bilimin Dönüm Noktaları: 6 Mart’ın Anlamı

Teknoloji ve Bilimin Dönüm Noktaları: 6 Mart’ın Anlamı Teknoloji ve bilim, insanlığın ilerlemesinde ve gelişiminde kritik bir rol oynamaktadır. Her...

blank
Teknoloji Galerileri2 ay

Bakan Uraloğlu: 3. Çeyrek Raporu Sonuçlarını Açıkladı

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 2023 yılı 3’üncü çeyreği rakamlarını açıkladı. Bakan Uraloğlu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından...

blank
Blog & Makaleler3 ay

Evrenin İlk Elementi: Big Bang’den Başlangıç Noktasına Yolculuk

Evrenin İlk Elementi: Big Bang’den Başlangıç Noktasına Yolculuk Evren, 13,8 milyar yıl önce, son derece yoğun ve sıcak bir durumdan...

blank
Bilişim Haberleri3 ay

SİNEMADA YAPAY ZEKA

Sinemada yapay zeka, birçok farklı şekilde kullanılabilir ve hikaye anlatımına, karakter gelişimine, görsel efektlere ve genel film yapımına önemli katkılarda...

blank
Blog & Makaleler4 ay

Möbius Şeridi: Geometrinin Harikası

Möbius Şeridi: Geometrinin Harikası Matematik ve geometri, doğanın düzenini anlama ve modelleme konusunda insanlığın en güçlü araçlarından biridir. Bu disiplinler,...

blank
Teknoloji Galerileri7 ay

Saatte 100 Km Hız Yapan Airscooter!

Yumurta şeklindeki kişisel uçan araba ‘Airscooter’ gökyüzünde saatte 100 km hızla uçabiliyor.   Yumurta Şeklindeki Uçan Araba: Airscooter Jetpack üzerinde...

blank
Teknoloji Galerileri11 ay

Uzun Pozlama Nedir ve Nasıl Uygulanır

Uzun pozlama, yetersiz ışık olan ortamda, nesnenin ya da konunun oluşturduğu hareket hissini fotoğrafta dondurmaktır. Diyafram, enstantane ve ISO ayarı...

Etiket Bulutu

Kategoriler

Trending