Avrupa Posta ve Telekomünikasyon İdareleri Birliği Kriterler

Kapsama yükümlülükleri ile ilgili bundan önceki yazımızda, Avrupa Posta ve Telekomünikasyon İdareleri Birliği (CEPT) üyesi ülkelerin elektronik haberleşme sektörünü düzenleyen ve denetleyen otoritelerinin büyük çoğunluğunun, mobil haberleşme yapma yetkisine sahip işletmecilerine kullanım hakları veya lisanslar yoluyla birtakım kapsama yükümlülükleri getirdiğini ve bunlardan bazılarının kapsama yükümlülüğünü sadece ses hizmeti için veya veri hizmeti için getirirken bazılarının ise her ikisi için de söz konusu olduğu bilgisini vermiştik. Bu yazımızda ise Elektronik Haberleşme Komitesi (ECC)  tarafından CEPT üyesi bazı ülkelerde yapılan mobil haberleşme altyapısı üzerinden ses ve veri hizmeti için ayrı ayrı bazı kapsama kriterlerine ilişkin anket sonuçlarını sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Ses Kapsama Kriteri

Bir telefon çağrısı yapabilmek: Örneğin Fransa’da, ses kapsama kriteri, binaların dışında ve yaya hızı ile yürürken bir dakikalık telefon görüşmesi yapabilmek bir kriter olarak belirlenmiştir. Bu kriterin avantajı, kapsamayı tanımlamak için gerçekçi bir kullanılabilirlik sunar.

Alan Şiddeti: Ankete verilen cevaplar, 38 dBµV/m ile 58 dBµV/m aralığını verir. Yerden yükseklik (1,5 m’den 1,7 m’ye kadar) ve hücre kenar olasılığı (%50 den %75 e kadar) gibi bazı ilave ön koşullar getirildi.

Bu kriter, düzenleyici kurumlara kapsama için bazı teorik hesaplamaları yaptırsa da ses kapsamasını kolay bir şekilde doğrulama olanağını sağlayamıyor. Böylece ses kapsaması alan şiddetine doğrudan bağlanıyor. Gerçekte ise bu bağlantı, yapılmak istenen bir telefon görüşmesini etkileyen hücre yükü gibi diğer bazı parametreler nedeni ile o kadar basit bir işlem değil.

Sinyal Şiddeti: Ankete verilen cevaplar, -106 dBm ile -75 dBm aralığını veriyor. Yerden yükseklik (1,7 m’den 3 m’ye kadar) ve hücre yükü olasılığı (2.1 GHz bandında %30) gibi bazı ilave ön koşullar getirildi.

Alan şiddetinde olduğu gibi sinyal şiddetindeki bu kriter de düzenleyici kurumlara kapsama için bazı teorik hesaplamaları yaptırmasına karşın ses kapsamasını kolay bir şekilde doğrulama olanağı veriyor. Böylece ses kapsaması sinyal şiddetine doğrudan bağlanabiliyor. Gerçekte ise bu bağlantı, yapılmak istenen bir telefon görüşmesini etkileyen hücre yükü gibi diğer bazı parametreler nedeni ile o kadar basit değil.

Ses hizmeti için kalite ölçümü: Örneğin bir CEPT üyesi ülkede tanımlanan değer RxQUAL≤4;

ECC Report 118’e göre, RxQUAL değeri, ölçüm anında belirli bir RxLEV değeri ile birlikte kullanılır (lokasyonun kapsanıp kapsanmadığını belirlemek için karar verilen bir eşik değeri, örneğin RxLEV ≥ 18 (≥ -92 dBm) ve RxQUAL ≤ 4 gibi).

Ses kapsaması için bir kriter/ölçüt olarak spesifik bit hızı: Ankete verilen cevaplarda aralık 12.2 kbps’dan 144 kbps’a kadar değişkenlik gösteriyor. Ek olarak outdoor şartı ön koşul olarak veriliyor. Bit hızı telefon görüşmesi yapabilme kabiliyeti olarak gerçekçi olsa da, pratikte bir işletmecinin kapsamasını hesaplamakta daha zor.

Düzenleme yapan otoriteler, ses kapsamasının sağlanıp sağlanmadığını değerlendirmek için kriter olarak alan şiddeti veya sinyal şiddetini kullanıyor. Genel olarak sinyal şiddetini bir kriter olarak kullanan bu idareler UMTS’e göre GSM için daha yüksek değerleri tanımladılar.

Veri Kapsama Kriteri

Ankete verilen cevaplar, veri kapsamasının sağlanması için çeşitli kriterlerin yerine getirilmesi gerektiğini gösteriyor. Birçok durumda bit hızının belirlenmesi gerektiği söylense de tüm cevaplarda bunun sağlanması gereken bir ön koşul olduğu söylenemez. Anketteki cevaplarda olası farklı kriterlerin de tanımlanması gerektiği vurgulanıyor.

Teorik olarak maksimum veri hızı: Örnek olarak Fransa’da, Teorik olarak maksimum veri hızı, LTE teknolojisi için tahsis edilmiş bandlarda, “downlink” (aşağı yönde: baz istasyonundan cep telefonuna doğru iletim) en az 60 Mbit/s olması zorunluluğu getirildi.

“downlink” veri hızı: Düzenleyici kuruluşların büyük bir çoğunluğu minimum bir “downlink” veri hızını sağlama zorunluluğu getirdi. Geniş bant için 144 kbps ile 30 Mbps değerleri arasında değişen çeşitli veri hızları tanımlanmışken dar bantlar için daha düşük değerler verildi.

Bazı idareler bu yükümlülükleri, başlangıçta daha düşük veri hızları belirleyip yıllar geçtikçe zaman göre artacak şekilde belirledi. Bir kısmı ise bazı lokasyonların diğer yerlere göre daha yüksek veri hızlarında kapsama sağlamalarını lisans şartı olarak yükümlülük haline getirdi.  Örneğin Avusturya’da bazı belediyelerde “downlink” yönünde 2 Mbit/s ve “uplink” yönünde (yukarı yönde: cep telefonundan baz istasyonuna doğru iletim) 0.5 Mbit/s veri hızı belirlenirken geri kalan yerlerde veri hızı “downlink” yönünde 1 Mbit/s ve “uplink” yönünde 0.25 Mbit/s belirlendi.

Gün içerisinde 24 saat boyunca değişkenliği de dikkate almak mümkün olabiliyor. Örneğin İzlanda’da lisans alındıktan sonra 4 yıl içerisinde “downlink” kapsaması için, 10 Mbps (bazen 24 saat boyunca), 3.85 Mbps (ortalama 24 saat) ve 2.5 Mbp (ortalama en yoğun 3 saat) veri hızları isteniyor.

Bir kısım düzenleyici kurumlar asgari bir veri hızı ile asgari bir nüfusun kapsanmasını isteyip, kapsama alanını diğer yerlere genişletmeden önce bazı özel yerlerin kapsanması gerekliliğini yükümlülük olarak sundu.

RSRP (Reference Signal Received Power) ve SINR (signal-to-interference-plus-noise ratio ) için limit değerler de belirlendi. Çek Cumhuriyeti’nde, LTE 800 MHz için RSRP -109 dBm (outdoor) ve SINR için ise 5 dB limit değer. Farklı kriterler (nüfus, zamana göre artış, belirli lokasyon, v.b) ülkelerin ihtiyaçlarına göre ve düzenleyici kuruluşların bakış açılarına göre yükümlülük olarak düzenlenebiliyor.